Antalya’da arkadaşının kızının kültür mantarında zehirlenmesinden etkilenen mantar uzmanı Yetkin Karakaya ve proje arkadaşları, 4 yıllık çalışma sonucu 27 derece sıcaklığa ulaşan cam serada kültür mantarı yetiştirmeyi başardı. Serayı havalandırma ve sisleme tekniğiyle nemlendiren üç arkadaşın emeli, rastgele bir kimyasal husus kullanmayıp doğal mantar torfunda yetiştirdikleri eserin klimaya gereksinim olmadan yetiştirilebildiğini göstermek ve bunu tüm ülke geneline yaymak.
Antalya’da yaşayan mantar uzmanı Yetkin Karakaya (58), yıllar evvel bir arkadaşının kızının kültür mantarından zehirlendiğine şahit oldu. Bu durumdan çok etkilenen Karakaya, 4 yıl evvel kültür mantarının ilaçsız ve büsbütün doğal ortamlarda yetiştirilmesine yönelik çalışmalara başladı. 3 yıl kadar süren Ar-Ge çalışmalarını Levent Ünver ve Kadir Çepni ile birlikte devam ettiren Karakaya, bu sefer kültür mantarını kent merkezinde bir cam seranın içerisinde yetiştirmeye çalıştı. Cam seranın üzerini karton ve hasırlarla örten proje ortakları, doğal torfta yetiştirdikleri mantarları sisleme usulüyle sulayarak muhtaçlık duyduğu nemi almasını sağladı. Seranın pencerelerini de açarak havalandırmayı sağlayan üç arkadaş, yaklaşık 30 dereceye varan sıcaklıkta büsbütün doğal kültür mantarını yetiştirmeyi başardı.
“Kesinlikle kimyasal kullanmadık”
Mikolog Ehil Karakaya, projedeki gayesinin güç sarfiyatından tasarruf yapmak ve mantar yetiştiriciliğinde kullanılan kimyasalın önüne geçmek olduğunu söyledi. Önceliğinin insan sıhhati olduğunu tabir eden Karakaya, “Örtü toprağında katiyen kimyasal kullanmadık. Genelde bütün kültür mantarları üretiminde toprağında kimyasal kullanılır ve en büyük sarfiyat de klima yani güç masrafıdır. Cam sera, üzerine karton ve hasırla kapattık. Üreticilere, yaz ayında yalnızca domates, biber, patlıcan değil mantar da üretebildiğini göstermek. Antalya’yı bir mantar başşehri yapmayı düşünüyoruz” dedi.
“Uygun hava ve nemi sağlarsanız 30 derecede de yetişir”
Kültür mantarı için ülkü olan sıcaklığın 16-18 derece ortasında olduğunu kaydeden Karakaya, “Ancak siz ona uygun hava, nemi sağladığınız vakit da 30 derecede de yetişir. Beyazlığı, tadı, aroması tıpkı olur. Ancak 30 derecede daha erken hasada gelir. Kapalı ortamlarda, bilhassa klimalı ortamlarda bu mantarlar karbondioksitten kurtulamıyor. Burada havalandırmayla bunu atabiliyor” diye konuştu.
“Arkadaşım yetiştirirken ilaç kullanıyordu ve kızı zehirlendi”
Mantar hasadı sonrası geriye kalan torfu dönüştürdüklerini belirten Karakaya, bunu da zerzevat ve meyve yetiştirmek için kullandıklarını aktardı. Karakaya, kendisini etkileyen bir anıyı ise şu sözlerle anlattı: “Kültür mantarı yetiştiren bir arkadaşımız vardı ve ilaç da kullanıyordu. Kızı bu mantardan zehirlendi. Hastanede de, arkadaşımız ceza yememek için kızına mantardan zehirlendiğini söylememesi gerektiğini söyledi. Bu olayı duyunca çok üzüldüm ve ben bunu ilaç olmadan yetiştirmek için çok ağır bir çalışmaya girdim. Yaklaşık 3-4 yıldır üzerinde çalışıyorum. Yaptığım her şeyi doğal yapmaya çalışıyorum. Bu eserlerde zehirlenme ihtimali yüzde sıfır. Tabiatta zaten yetişen kültür mantarıyla bana nazaran eş paha.”
“Bunun öbür bir yerde örneklemesi yok”
Yapılan çalışmanın ihtilal niteliğinde olduğunu söyleyen proje ortaklarından Levent Ünver ise, üç arkadaş olarak yola çıktıklarını ve ticari boyutun dışında dünyaya katma kıymet sağlayabilmek için birbirlerine kelam verdiklerini belirtti. Maksatlarının mantarın temelde olduğu dünyada tarım sistemini değiştirici çalışmalar yapmak olduğunu aktaran Ünver, “Tabiatın ideolojisinden giderek, kendi toprağını, gübresini oluşturan ve bununla birlikte eser alabilin çalışmalar yapıyoruz. Bunda da başarılı olduk. Bunun öteki bir yerde örneklemesi yok” diye konuştu.
