Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Emre Bozkırlı, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü’nde risk kümesindeki hastaları uyararak hastaların bazen hiç şikayeti olmadığını nizamlı kan şekeri denetimlerini yaptırmaları gerektiğini söyledi.
Acıbadem Adana Hastanesi Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Emre Bozkırlı, halk ortasında “şeker” olarak bilinen diyabet hastalığını “Pankreasın beden için kâfi ölçüde insülin üretememesi ya da ürettiği insülinin beden tarafından tesirli bir biçimde kullanılamaması sonucunda ortaya çıkan, yüksek kan şekeri ile seyreden bir hastalık” olarak tanımladı. Türkiye’de erişkin nüfusun yüzde 14’ü üzere bir oran ile yani yaklaşık 9 milyon kişinin diyabet hastası olduğunu belirten Prof. Dr. Bozkırlı, bilhassa Covid pandemisi sürecinde insanların yeme-içme alışkanlıklarının değişmesi ve çok hareketsiz kalınması nedeniyle tüm dünyada hastalığın görülme suratının daha da arttığını ve bu nedenle ciddiye alınması gerektiğini söyledi.
“Sadece hastayı değil ailesini de etkiliyor”
Prof. Dr. Bozkırlı, diyabetin hayat uzunluğu sürmesi; başta gözler, böbrekler, kalp-damar sistemi üzere hayati organlarda kalıcı hasarlara yol açması nedeniyle hastanın yanı sıra ailesini, etrafını ve hatta ülkesini etkileyebilen önemli bir halk sıhhati sorunu olduğunu vurguladı. Diyabet tedavisinde çığır açmış olan insülini keşfeden, hatta bu keşfiyle de Nobel Mükafatı kazanan bilim insanı Sir Frederik Banting’in doğum günü olan 14 Kasım’ın her yıl “Dünya Diyabet Günü” olarak kabul edildiğini lisana getirdi.
Prof. Dr. Bozkırlı, hastalığın temel belirtileri ortasında; halsizlik ve yorgunluk hissi, ağız kuruluğu, çok su içme ve çok idrara çıkma, süratli ve istemsiz kilo kaybı, bulanık görme, ayaklarda uyuşma ve karıncalanma halinde rahatsızlık hissi, yaraların olağandan daha geç güzelleşmesi, ciltte kuruluk ve kaşıntı üzere şikayetlerin olduğunu tabir etti.
“Kilo fazlalığıyla paralel seyrediyor”
Özellikle erişkinlerde görülen diyabet çeşidi olarak bilinen Tip 2 Diyabet’in, kilo fazlalığı ile paralel seyrettiğine değinen Prof. Dr. Bozkırlı “Obeziteli yahut kilo fazlalığı bulunan, bel etrafı kalınlığı bayanlarda 80 cm, erkeklerde 90 cm üzerinde olan bireyler, doymuş yağlardan- karbonhidratlardan güçlü ve posa ölçüsü düşük beslenme alışkanlığı olanlar, hareketsiz ömür usulü olan, birinci dereceden akrabalarında diyabet hikayesi bulunanlar, dört kilogram üzerinde iri bebek doğurma hikayesi olan yahut gebelik şekeri tanısı almış bayanlar, yüksek tansiyon, kan yağlarında yükseklik yahut aterosklerotik damar hastalığı bulunan hastalar, daha evvel açlık şekeri hudutta yüksek bulunmuş (100-125 mg/dL) bireyler, polikistik over sendromu hikayesi olan bayanlar ve başta kortizonlu ilaçlar üzere bir kadro ilaçları kullanan hastalar diyabet gelişimi istikametinden yüksek riskli olarak kabul edilmektedir” dedi.
Hastaların bir kısmında teşhis anında hiçbir şikayet olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Bozkırlı, bu nedenle, bilhassa yüksek risk kümesinde bulunan şahısların tertipli kan şekeri denetimlerini yaptırmalarının hayati ehemmiyet taşıdığını vurguladı.
“Pek çok hastalığa davetiye çıkartıyor”
Diyabetin pek çok hastalığa davetiye çıkarttığının altını çizen Bozkırlı, kan şekerleri yüksek seyreden hastalarda; göz tabanındaki damarlarda kanamaya bağlı görme kaybı, beyni besleyen atardamarlarda tıkanıklık sonucu felçlik durumu, kalbi besleyen koroner damarlarda tıkanıklık tabanında kalp krizi, böbreklerde etkilenmeye bağlı olarak böbrek yetmezliği gelişimi-diyaliz gereksinimi ve bilhassa ayakta olmak üzere uzuv kaybına neden olabilecek ciddiyette yaralar görülebildiğini tabir etti. Bütün bu durumların önlenebilmesi ve tedavisinin sağlanabilmesi için temel koşulun ise bu bahiste tecrübeli bir tabip nezaretinde kan şekeri denetiminin sağlanması olduğunu kelamlarına ekledi.
“Kişiye özel tedavi gerekiyor”
Prof. Dr. Bozkırlı tedavinin temelinde hastaların diyabet konusunda eğitiminin yer aldığını vurgulayarak şunları söyledi:
“Tedavinin olmazsa olmazları; en önemli hastalığa uygun biçimde sağlıklı beslenme ve sistemli idman alışkanlığının kazanılması olarak tanımlayabileceğimiz hayat biçimi değişiklikleridir. Bunların haricinde hastanın özelliklerine uygun olarak hap tedavileri ve enjeksiyon biçiminde uygulanan tedaviler bulunmaktadır. İlaç tedavilerinin en kıymetli özelliklerinden biri tedavinin hastaya mahsus olması zorunluluğudur. Tüm hastalara tabip denetiminde; yaşı, cinsiyeti, eşlik eden hastalıkları, böbrek – karaciğer işlevlerinin durumu üzere birçok faktör göz önünde bulundurularak ‘kişiye özel’ bir tedavi düzenlenmelidir. Diyabet bir sistemli denetim hastalığı olup, hastaların tertipli kan şekeri denetimleri yapılmalı ve hastalar tertipli olarak mümkün organ etkilenmeleri tarafından değerlendirilmelidir.”