Gece terörü olarak da bilinen uyku terörünün, ekseriyetle uyurgezerlik ile eşleştirildiğine dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Dr. Özden Yener Çakmak, “Uyku terörü, uyku esnasında çığlık atma, ağır dehşet ve fizikî aktiviteler ile kendini gösteriyor. Gece terörü olarak da bilinen uyku terörü, ekseriyetle uyurgezerlik ile eşleştiriliyor. 3-12 yaş ortasında ve erkek çocuklarda daha sık görülen uyku terörü konusunda vakit kaybedilmeden uzman yardımı alınması gerekiyor” dedi.
Uyku terörünün çoklukla uykuya geçiş sırasında ortaya çıkan istenilmeyen olağandışı davranışların, fizikî aktivitelerin ve çarpıntı, terleme, ciltte kızarıklık, göz bebeğinde büyüme üzere belirtilerin kendini göstermesi olduğunu belirten Memorial Antalya Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Uzm. Dr. Özden Yener Çakmak, “Uyku terörü, uykunun birinci saatlerinde NREM uykuda meydana gelir. Uyku terörü yaşayan şahıslar korkarak, çığlık atarak ya da ani, kendine ve etrafına ziyan verebilecek koşma, fırlama, yanındaki şahsa vurma üzere hareketler yaparak kalkarlar. Kişi bu sırada dış uyaranlara karşılıksızdır ve çoklukla zorlukla uyandırılırlar. Otonom sistem uyarılmasına bağlı terleme, ciltte kızarıklık, çarpıntı, göz bebeğinde büyüme üzere belirtiler de eşlik eder” formunda konuştu.
“Çocukluk çağında görülüyor”
Çakmak, uyku terörünün ekseriyetle çocukluk çağında görüldüğünü, başlangıç yaşlarının 3 ila 12 ortasında olduğunu ve erkek çocuklarında daha sık görüldüğünü tabir etti. Ergenlik periyodunda ise çoklukla düzelme eğiliminde olduğuna işaret eden Çakmak, “Erişkinlerde ise çok daha azdır. Uyku terörünün nedeni net olarak bilinmemekle bir arada genetik faktörlerin kıymetli olduğu ya da eşlikçi psikiyatrik hastalıklarla görüldüğü bilinmektedir. Birinci derece akrabalarda görülme riski, ailesinde uyku terörü olmayanlara nazaran fazladır. Şizoid, borderline ve bağımlı kişilik bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu ve uyurgezerlik ile birlikteliği sık olarak bildirilmektedir. Ayrıyeten uyku apne sendromu, yorgunluk, huzursuz bacak sendromu, alkol ve husus kullanımı ile de birlikteliği sık görülür” sözlerini kullandı.
“Kişiye özel kıymetlendirme yapılıyor”
Uyku terörünün tanısı konusunda bilgiler paylaşan Çakmak, “Uyku teröründe teşhiste en kıymetli basamak hasta hikayesidir. Görüntü kaydı alınması da teşhis koymada yardımcı olabilir. Tıbbi hastalıkların sorgulanması, unsur ve alkol kullanımı, psikiyatrik hastalıkların sorgulanması, nörolojik açıdan detaylı kıymetlendirme yanlışsız teşhis açısından kıymet taşımaktadır. Teşhisten emin olunamıyorsa polisomnografi ile uyku kaydı teşhiste çok yardımcı olabilir” diye konuştu.
“Ataklardan 15 dakika evvel uyandırın”
“Tedavide birinci adım hastanın güvenliğinin sağlanmasıdır” diyen Çakmak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hastaya o sırada ziyan verebilecek objeler uyuduğu ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Uyku hijyeni bu hastalarda değerlidir, bu açıdan bilgilendirme faydalı olacaktır. Şayet ataklar birebir saatlerde ortaya çıkıyor ise o saatten 15 dakika evvel kişinin uyandırılması ve bir müddet uyanık kalmasının sağlanması da yarar sağlayabilir. Alkol ya da unsur bağımlılığı üzere tetikleyiciler var ise tedavi bunların bırakılması ile başarılabilir. Tetikleyici olabilecek faktörlerin (depresyon, anksiyete, uyku apnesi vb) tespiti ve tedavisi de kıymetlidir. Kişinin o sırada yanında olan yakınının bu sırada sakinliğini muhafazası değerlidir. Atakların çoklukla 20 saniye ila 5 dakika ortasında süreceği bilinmelidir. Uyku terörü yaşayan kişinin o anda uyandırılması hayli güçtür. Aileye kişiyi o sırada uyandırmaya ve sakinleştirmeye çalışmalarının faydası olmadığı anlatılmadır. Yalnızca kişinin o esnada hareketlerle ziyan görmemesi için inançlı ortam sağlanmalıdır. Atak sonlandığında uyku hali ve zihin bulanıklığı devam edebilir, bir mühlet sonra hastanın tekrar uykuya dalacağı bilinmelidir. Ekseriyetle uyku terörü yaşayan birey sabah yaşananı hatırlamayacaktır.”
Bebeklerde de görülebiliyor
Uyku terörünün çoklukla 3 yaş sonrası görüldüğünü lakin az de olsa daha erken devirde görülen olayların da bulunduğuna dikkati çeken Çakmak, “Bebek ya da çocuk o sırada çığlık atabilir, korkmuş bir söz ile etrafa bakabilir. Lakin ebeveynlerin bilmesi gereken o sırada uyanıklık olmadığıdır. Bu nedenle bu müddette sakin olunmalı, olayın bitiminde çocuk sakinleştirilmelidir. Öncelikle yetişkinlerde uygulanan hami yollar çocukluk çağında da çok önemlidir” dedi.
Öneriler
Çocukları uyku teröründen korumak için tekliflerde bulunan Çakmak, “Çocuğun o sırada kendine ziyan vermemesi için inançlı bir uyku odası hazırlanmalıdır. Hareketlerin olduğu periyotta ebeveynler çocukların kendine ziyan vermesini engellemek için onu sıkıca tutmalıdır. Uykusuzluğun bunu tetikleyebileceği bilinmeli ve uyku saatleri ve uyku hijyenine dikkat edilmelidir. Bu usullerle tedavi sağlanamıyor ve 2-3 aydan daha uzun müddettir sık ataklar yaşanıyorsa, çocuk psikiyatrisi ya da çocuk nörolojisine başvurulmalı ve organik nedenlerin ayırıcı tanısı yapılarak tedavi planlanmalıdır” diye konuştu.
