Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Lideri Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan ağustos ayı enflasyon bilgilerine ait değerlendirmesinde başta güç olmak üzere temel girdilerde maliyetleri düşürecek sektörel ıslahatların Orta Vadeli Programda (OVP) açıklanan gayeleri tamamlayıcı biçimde hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi.
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Batı Akdeniz İktisadını Geliştirme Vakfı (BAGEV) Lideri Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan ağustos ayı enflasyon datalarına ait değerlendirmelerde bulundu.
2022 Ağustos ayı enflasyonunun bir evvelki aya nazaran TÜFE’de yüzde 1,46, Yİ-ÜFE’de yüzde 2,41 olarak açıklandığını hatırlatan Çetin, “Yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında yüzde 80,21, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 143,75 olmuştur. TÜFE’de küme bazında en yüksek aylık artış yüzde 7,01 ile ’sağlık’ ve yüzde 6,55 ile ’eğitim’ kümelerinde gerçekleşmiştir. Ağustos ayında, endekste kapsanan 144 mal ve hizmet kaleminin 123’ünde artış görülmüştür. En yüksek aylık artış yüzde 34 ile posta hizmetlerinde, yüzde 24,24 ile üniversite eğitiminde olurken bu eseri yüzde 16,72 ile ilaçlar ve yüzde 14,21 ile meyve zerzevat suları izlemiştir. En fazla düşüş ise yüzde 8,00 ile tavuk eti ve yüzde 7,79 ile akaryakıtta gerçekleşmiştir” tabirlerini kullandı.
Ağustos ayında İTO Geçinme Endeksi yıllık artışı yüzde 99,91 olarak açıklandığını ve İTO endeksi besin kümesinde yıllık artış yüzde 107,2 Türk-İş besin sepeti yıllık artışı yüzde 119,1, TÜİK besin sepeti yıllık artışının yüzde 90,25 olduğunu aktaran Çetin, TÜİK ve İTO endekslerinde besin dışında, konut, konut eşyası, giysi üzere alanlarda da misal farklılıkların devam ettiğini kaydetti.
“Yıllık YFE yüzde 144’den döndü”
Üretici fiyatlarında aylık artışın yüzde 2,41 olurken yıllık artışın evvelki aya nazaran gerilediğini, evvelki ayın yüzde 144’lük tepe seviyesinden dönüş ortaya çıktığını tabir eden Davut Çetin, “Petrol ve demir-çelik fiyatlarında gerileme üretici enflasyonunda yavaşlama sağlamıştır. Buna karşılık aylık bazda güçlü tüketim kümesinde yüzde 4,55, dayanıksız tüketim kümesinde yüzde 3,69, tütünde yüzde 14,74, madencilik eserlerinde yüzde 9,31, ecza eserlerinde yüzde 6,92, kağıt eserlerinde yüzde 6,28, içeceklerde yüzde 5,90, elektronik eserlerde yüzde 5,60 üzere yüksek fiyat artışları görülmektedir. Döviz kurunda sıçrama yaşandığı Kasım 2021’den sonra enflasyonda mevsimlik tesir kaynaklı da olsa birinci kere yavaşlama eğilimi görülmüştür. Bu yavaşlamada global resesyon telaşıyla emtia fiyatlarında gerileme, akaryakıt indirimleri, meyve ve zerzevat fiyatlarında yaz devri düşüşleri, et fiyatlarında ve giyside indirimler tesirli olmuştur. Lakin, enflasyonda düşüş trendinin başladığını söylemek için erkendir. Elektrik tarifelerindeki son artış şimdi endekse yansımamıştır. ÜFE’de elektrik-doğal gaz fiyatında yıllık artış yüzde 400’lere gelmektedir. Dünyada petrol ve metal fiyatları düşse de kömür, doğal gaz, gübre, yem, pamuk, mısır, patates üzere eserlerde fiyat artışları devam etmektedir” dedi.
“Vergilerde enflasyon düzenlemesi”
Yüksek enflasyonun firmaların fiyatlama davranışlarını, maliyet-kar hesaplarını bozduğunu öne süren Çetin, “Enflasyon muhasebesine geçilmemesi ve vergilerde enflasyon düzeltmesinin yetersiz kalması enflasyon vergisini yüksek boyuta taşımıştır. Enflasyon gelir dağılımı adaletsizliği üzere katma paha, kar dağılımında da adaletsizlik oluşturmakta, büyük işletmelerle KOBİ’ler ortasındaki uçurum büyümektedir. Bu nedenle enflasyonda tünelin sonundaki ışığı görmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi.
“Soru işaretleri giderilmeli”
Çetin, dün açıklanan Orta Vadeli Program’ın (OVP), enflasyon maksatlarını ortaya koyması bakımından olumlu bir adım olduğunun altını çizdi.
OVP’de yılsonunda yüzde 65, gelecek yıl yüzde 24,9, 2024’de yüzde 13,8, 2025’de yüzde 9,9 halindeki enflasyon amaçlarının Merkez Bankası tarafından geçen ay açıklanan gayelerin üzerinde olması, enflasyonla çaba kararlılığı noktasında soru işaretlerine yol açtığını belirten Çetin, “Gerek bu bahiste gerekse OVP’de büyüme, cari açık, kur varsayımı ve enflasyon maksadı ortasında ahenk konusunda iktisat idaresinin açıklamalar yapacağını kestirim ediyorum. Avrupa’da güç krizinin ülkemize yatırım ve ihracat açısından yeni fırsatlar oluşturabileceği bir periyotta, güç başta olmak üzere temel girdilerde maliyetleri düşürecek sektörel ıslahatları hızlandırmamız gerekiyor. Hasebiyle sektörel ve kurumsal ıslahatların da OVP’yi tamamlayıcı biçimde gündeme gelmesini ümit ediyorum” açıklamalarında bulundu.
